روز جهانی خانواده -۲۵ اردیبهشت
خانواده یکی نظام اجتماعی است که اختلال در هر یک از اجزا و اعضای آن ، کل نظام را مختل می کند و این نظام مختل شده، به نوبه خود اختلالات مربوط به اعضا را تشدید و مشکلات جدیدی را ایجاد می نماید.
با این نگرش ، معلولیت یکی از فرزندان بر تمام خانواده و کارکردهای مختلف آن ، تاثیر غالبا منفی باقی می گذارد.
این تاثیرات بر خلاف معلولیتی که عارض شده است، اجتناب ناپذیر نیستند و یا حداقل به میزان زیادی قابل جبران و تخفیف می باشند. اما جبران و یا کاهش این اثرات ، مستلزم داشتن شناخت علمی از آنهاست.
تجربیات تمام دنیا نشان می دهد در بسیاری از موارد خانواده مناسب ترین محل برای رشد و پرورش کودکان دارای معلولیت است.
لذا تطابق خانواده با کودک دارای معلولیت و پذیرش او امری حیاتی برای حفظ بهداشت روانی خانواده و کمک به رشد و پرورش این کودکان است.
امروزه خانواده های بسیاری، از داشتن فرزند دارای معلولیت به سبب مسائلی مانند هزینه های اقتصادی سنگین ، اجبار در پذیرفتن، محدودیت در روابط اجتماعی، تحمل دلسوزی دیگران، بروز ناسازگاری های رفتاری در سایر فرزندان، دشواری در تصمیم گیری برای بچه دار شدن مجدد و فشارهایی که به خانواده وارد میشود؛ رنج می برند.
حضور این کودکان به سلامت و تعادل خانواده آسیب می رساند و خطر عملکرد نادرست والدین و خانواده را افزایش می دهد.
فشارها و استرس های ناشی از وجود کودک کم توان مانع از آن می شود که خانواده بتواند کارکردهای متعارف خود را به نحو مطلوب داشتنه باشد.
شیوع معلولیت در حوزه آسیب شناسی روانی – اجتماعی خانواده ، همواره از مسائل قابل توجه و بحث انگیز بوده است زیرا تولد کودک کم توان ذهنی در خانواده، موجب آشفتگی و افزایش سطح استرس در والدین می شود.
افزایش استرس ، می تواند منجر به بروز پیامدهای روانشناختی نامطلوب و کاهش شرایط عمومی بهداشت روانی افراد گردیده و به رضایت زناشویی صدمه برساند. رضایت زناشویی والدین در حفظ تعادل زندگی وجو عاطفی خانواده نقش حیاتی دارد.
توانبخشی خانواده محور چیست ؟
توانبخشی و مراقبت خانواده محور که پس از جنگ جهانی دوم ، پیشرفت چشمگیری داشته است روشی برای مراقبت از کودک و خانواده است.
برنامه مراقبتی ، حول کل خانواده و نه فقط کودک ، برنامه ریزی شده است و تک تک اعضای خانواده ، به عنوان مددجو در نظر گرفته می شوند.
برنامه توانبخشی خانواده محور شامل آموزش مهارت های ارتباطی، حل مسئله ، کنترل استرس و کنترل هیجانات می باشد.
براساس اینکه کودک و خانواده برهم موثر می باشند؛ امروزه مراقبت خانواده محور به عنوان ضرورتی در پرستاری کودکان شناخته شده است.
ضرورت توانبخشی خانواده محور
خانواده به عنوان محیط زندگی اصلی و مهم افراد و خاستگاه تعاملات اعضای این جامعه کوچک است.
به هم خوردن تعادل سیستم خانواده به علت بیماری یکی از اعضا، تاثیر مهمی بر همه افراد آن می گذارد فشار روان شناختی خانواده ناشی از بیماری و مشکلات بیمار، از فاکتورهای مهم تاثیرگذار بر عملکرد خانواده محسوب می شود.
هرچه خانواده علمکرد و انسجام بهتری داشته باشد اثرات زیان بار بیماری مزمن در هر یک از اعضای خانواده کمتر است و نیروی این سیستم برای حمایت و مراقبت از بیمار بیشتر خواهد بود.
براساس یکی از مهمترین اصول تئوری سیستم ها، زمانی که تغییری در یکی از بخش های یک سیستم رخ می دهد، در بخش های مرتبط دیگر نیز تغییراتی رخ می دهد.
برهمین اساس، شرایط مزمن، نه تنها بر کودک اثر می گذارد، بلکه برتمام اعضای خانواده هم اثرگذار است.
این مطلب بیانگر اهمیت این مسئله است که افراد حرفه ای پزشکی که با کودک با نیازهای ویژه در ارتباط اند؛ باید کل خانواده را به عنوان یک سیستم درگیر، در نظر بگیرند و مداخلات خود را برای کل این سیستم مد نظر قرار دهند.
نتیجه توانبخشی خانواده محور
تحقیقات نشان می دهد اجرای برنامه توابنخشی خانواده محور موجب افزایش میزان عملکرد خانواده های دارای کودکان با نیازهای ویژه می شود وباعث بهبود کیفیت افراد با نیازهای ویژه می گردد.