زنگ خطر تغییر الگوی ایدز در ایران: آمار ابتلا در زنان و مردان برابر شد
گزارشهای جدید از خطوط مشاوره و مراکز بهداشت حاکی از آن است که الگوی انتقال اچآیوی (HIV) در کشور به طور کامل تغییر کرده است. برخلاف دهه گذشته، اکنون «روابط جنسی پرخطر» عامل اصلی انتقال است و آمار ابتلا در زنان با شتابی نگرانکننده به آمار مردان رسیده است.
به گزارش رکنا و بر اساس تحلیل دادههای اخیر مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری، چهرهی اچآیوی در ایران دگرگون شده است. اگر در سالهای گذشته اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک متهم ردیف اول انتقال این ویروس بود، امروز با واقعیتی متفاوت روبرو هستیم که نیازمند تغییر فوری در سیاستهای آموزشی و فرهنگی خانوادههاست.
۱. پایان غلبه مردانه در آمار ایدز؛ زنان در معرض خطر جدی
یکی از تکاندهندهترین بخشهای این گزارش، برابری آماری میان زنان و مردان در موارد جدید شناسایی شده است. پیشتر، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد ابتلا را مردان تشکیل میدادند، اما اکنون در موارد جدیدی که از طریق روابط جنسی محافظت نشده رخ میدهد، سهم زنان و مردان تقریبا به ۵۰-۵۰ رسیده است.
این آمار نشان میدهد که بسیاری از زنان، اغلب ناخواسته و تنها به دلیل عدم آگاهی از وضعیت سلامت شریک جنسی خود (همسر یا پارتنر)، در معرض ابتلا به ویروس اچآیوی قرار گرفتهاند. کارشناسان تاکید میکنند که آموزش سلامت جنسی به زنان و توانمندسازی آنها برای درخواست استفاده از کاندوم، اکنون یک ضرورت حیاتی است.
۲. کاهش سن مراجعین؛ نوجوانان در صف مشاوره
دادههای ثبت شده در خطوط تلفنی مشاوره نشان میدهد سن کسانی که نگران سلامت خود هستند و تماس میگیرند، کاهش یافته است. تماسهای متعددی از سوی نوجوانان و جوانان (زیر ۲۵ سال) ثبت میشود که پس از داشتن یک رابطه جنسی پرخطر، دچار اضطراب شده و به دنبال راه چاره هستند.
این کاهش سن مراجعین، اگرچه از یک سو نشاندهنده افزایش آگاهی نسبی برای جستجوی کمک است، اما از سوی دیگر بیانگر شروع زودهنگام روابط جنسی بدون آموزشهای پیشگیرانه در مدارس و خانوادههاست.
۳. افزایش تماسها با موضوع «روابط پرخطر»
کارشناسان هشدار میدهند که حجم تماسها با کلیدواژههایی نظیر «رابطه داشتم»، «علائم اولیه ایدز چیست» و «کجا تست بدهم» افزایش چشمگیری داشته است. این موضوع نشان میدهد که جامعه تشنهی دریافت اطلاعات صحیح است اما منابع موثق و بدون قضاوت به اندازه کافی در دسترس نیستند.
«ترس از قضاوت شدن و انگ اجتماعی (Stigma) همچنان بزرگترین مانع برای مراجعه حضوری افراد جهت انجام آزمایش تشخیصی است. بسیاری از افراد ترجیح میدهند با مرگ دست و پنجه نرم کنند اما رازشان فاش نشود.»
چه باید کرد؟ تشخیص به موقع یعنی زندگی عادی
مهمترین پیامی که باید به جامعه منتقل شود این است که اچآیوی دیگر یک بیماری کشنده نیست، بلکه یک بیماری مدیریتپذیر عفونی است. اگر فردی رفتار پرخطر داشته است، باید بدون ترس برای تست اچآیوی (رپید تست) اقدام کند.
با تشخیص به موقع و شروع درمان رایگان، فرد مبتلا میتواند عمری طبیعی داشته باشد و حتی ویروس را به همسر و فرزندانش منتقل نکند (بار ویروسی به صفر میرسد). سکوت و پنهانکاری، تنها به تکثیر ویروس کمک میکند.
